Vào năm 1958, sau khi vương triều phong kiến do Anh hậu thuẫn bị tướng Abdul Qasim lật đổ, theo Nicolas J.S. Davies, CIA đã thuê Saddam Hussein để ám sát vị tổng thống mới. Hussein thất bại và phải trốn sang Lebanon, CIA thuê cho ông ta một căn hộ ở Beirut và sau đó chuyển ông ta tới Cairo làm việc cho cơ quan tình báo Ai Cập[1].

Không lâu sau khi giữ chức tổng thống vào năm 1979 ở tuổi 42, Saddam Hussein nhanh chóng củng cố quyền hành bằng cách xử tử hàng trăm sĩ quan cao cấp và những chính khách bị nghi thuộc phe chống đối. Saddam Hussein là người Ả Rập theo hệ phái Sunni và đã đưa rất nhiều bà con trong dòng tộc ở Tikrit vào nắm những chức vụ quan trọng trong chính phủ. Tại một đất nước đa sắc tộc, Saddam chủ trương phải trấn áp mạnh tay mọi hành động chống đối nếu muốn đất nước được ổn định, đặc biệt là đối với khối người Hồi giáo Shia chiếm đa số và khối người Kurd. Ông đã từng đè bẹp các cuộc đảo chính và nổi loạn của nhóm dân Kurd ở phía bắc đòi tách khỏi Iraq với sự giúp đỡ của Iran lúc bấy giờ. Khi con trai ông bị ám sát, ông đã cho quân giết sạch những người dân ở các làng gần đó. Tiêu biểu cho thời kỳ Saddam có cuộc xử bắn 148 dân làng Doujail người Shiite (năm 1982); cuộc tấn công người Kurd ở làng Halabja vào năm 1987 khiến hàng trăm người chết[2]

Bên cạnh đó, Saddam đã quốc hữu hóa kỷ nghệ dầu hỏa vốn nằm trong tay các nhà tư bản Âu-Mỹ vào những năm 1970 và kiểm soát chặt chẽ ngân hàng nhà nước. Nhờ vào ngân sách thặng dư lớn về dầu hỏa, nhất là sau cuộc khủng hoảng đầu năm 1973; Saddam đã thực hiện nhiều cuộc cải cách xã hội rất thành công, nâng cao đời sồng dân chúng, thiết lập nền giáo dục mọi cấp miễn phí, cùng khuyến khích giáo dục phụ nữ và đã từng được UNESCO khen thưởng.

Sau khi trở thành tổng thống Iraq, Saddam Hussein ngày càng nói nhiều đến sứ mạng đặc biệt của Iraq trong thế giới Arab và "thế giới thứ ba". Tại Hội nghị các nước không liên kết tổ chức tại La Habana năm 1979, Tổng thống Saddam Hussein đã hứa cho các nước đang phát triển vay gần 4 tỷ USD nợ dài hạn lãi suất 0%, chính vì thế Saddam Hussein đã được những người tham dự hội nghị tán dương hết lời.

Sau khi Iran diễn ra cuộc Cách mạng Hồi Giáo thành công vào ngày 11 tháng 2 năm 1979 đã lật đổ vua Pahlavi do Mỹ dựng lên, Anh-Mỹ vội vã ủng hộ Saddam để lấy thế kềm chế Iran dưới chính thể Cộng Hòa Hồi Giáo. Cũng theo Nicolas J.S. Davies, Saddam đã tiến hành một cuộc chiến tranh chống nước láng giềng Iran. Tình báo quốc phòng Mỹ DIA cung cấp do thám vệ tinh để dẫn đường cho vũ khí hóa học mà phương Tây giúp Hussein chế tạo, Donald Rumsfeld và các quan chức Mỹ khác đã chào đón Hussein như là đồng minh chống lại Iran[3].

Năm 1983, chính phủ Hoa Kỳ cử đặc phái viên tới Baghdad, lần đầu tiên trong hơn 16 năm. Trong một nỗ lực của Mỹ để mở rộng quan hệ ngoại giao đầy đủ với Iraq, nước này được Hoa Kỳ xóa khỏi danh sách Nhà nước tài trợ cho khủng bố. Bề ngoài, điều này là do sự cải thiện trong hồ sơ của chế độ Saddam, mặc dù sau đó cựu Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Noel Koch đã nói, "Không ai có bất kỳ nghi ngờ rằng [những người Iraq] vẫn tiếp tục tài trợ cho chủ nghĩa khủng bố... Lý do thực sự (của Mỹ) là để giúp Iraq thành công trong cuộc chiến chống lại Iran"[4].

Một báo cáo của Ủy ban Thượng viện Mỹ về Ngân hàng, Nhà ở và Đô thị kết luận rằng chính phủ Mỹ dưới thời tổng thống Ronald Reagan đã liên tiếp bán vật liệu vũ khí sinh học bao gồm vi khuẩn bệnh than cho Iraq, kéo dài cho đến tháng 3 năm 1992. Chủ tịch ủy ban Thượng viện, Don Riegle, cho biết: "Các ngành hành pháp của chính phủ của chúng ta đã phê duyệt 771 giấy phép xuất khẩu khác nhau để bán công nghệ vũ khí cho Iraq. Tôi nghĩ rằng đó là một kỷ lục kinh khủng"[5]

Trong cuộc chiến Iran-Iraq, Mỹ làm một có một điều nghe có vẻ kỳ quặc nhưng lại rất hợp lý với các nhà tài phiệt buôn vũ khí: chính Mỹ vừa vũ trang ồ ạt cho Iraq lại ngầm bán vũ khí cho Iran, về sau bị đổ bể thành vụ Bê bối Contra Gate dưới thời Reagan, mục đích là dùng tiền bán vũ khí để tài trợ cho phiến quân Contra do Mỹ dựng nên để chống chính phủ cánh tả ở Nicaragua. Mỹ rất muốn cuộc chiến tranh Iran - Iraq nhùng nhằng càng lâu càng tốt để có cơ hội bán vũ khí kiếm lời.

Saddam lãnh đạo khối Ả-rập phản đối Hiệp Ước giữa Israel và Ai Cập tại Trại David năm 1979. Saddam chống Israel và các chính sách của phương Tây về dầu lửa một cách mãnh liệt. Đó cũng là nguyên khiến Saddam dần mất lòng Mỹ và phương Tây.

Năm 1990, Saddam tiếp tục phát động Chiến tranh vùng Vịnh nhằm chiếm quốc gia nhỏ bé Kuwait, đất nước mà Saddam tin rằng đã là một phần của Iraq trước khi bị thực dân Anh chia cắt. Trước khi mạo hiểm, Saddam đã cẩn thận thăm dò phản ứng của Mỹ qua buổi gặp gỡ khẩn cấp với đại sứ Hoa Kỳ bấy giờ là April Catherine Glaspie trong ngày 25 tháng 7 năm 1990 tại Bagdad. Glaspie trả lời mập mờ khiến Saddam tưởng là Mỹ bật đèn xanh, liền xua quân chiếm gọn Kuwait chỉ trong vòng một tuần.

Hành động này của Saddam đe dọa trực tiếp quyền lợi dầu mỏ của phương Tây, ngay lập tức truyền thông Mỹ và phương Tây thay đổi thái độ. Họ quay sang công kích Saddam là nhà độc tài cần phải diệt trừ. Hoa Kỳ ngay lập tức phát động Chiến dịch Bão táp sa mạc (Operation Desert Storm) tấn công quân Iraq. Do sự can thiệp của Hoa Kỳ và các nước, Saddam phải chịu thất bại và rút quân.